Michał Kokowski, Poszukiwania grobu Kopernika

Poszukiwania grobu Kopernika.
Refleksje advocati diaboli

Cz. 1.
Rozważania w kontekście aktualnych poszukiwań archeologicznych
(według stanu poszukiwań na dzień 15.09.2005, relacjonowanych w prasie i publikacjach internetowych)

Aby pobrać plik (273 KB pdf), kliknij tytuł.

Papierowe wydanie:
Michał Kokowski, Poszukiwania grobu Kopernika. Refleksje advocati diaboli, "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki" R. 52: 2007 nr 1 s. 121–131.

STRESZCZENIE

Przedstawiono fundamentalne założenia historyczno-źródłowe aktualnych poszukiwań archeologicznych grobu Kopernika w katedrze fromborskiej w okolicy ołtarza św. Krzyża prowadzonych przez zespół Prof. Gąssowskiego i podstawową metodyką tych poszukiwań, włącznie z naszkicowaniem: zastosowania tzw. georadaru do odnajdywania grobów, roli metody Gierasimowa rekonstruowania wyglądu przyżyciowego głowy na podstawie zachowanej czaszki oraz idei porównania takiej rekonstrukcji z istniejącymi z wierzytelnymi portretami Kopernika.

Omówiono też pierwsze cenne wyniki osiągnięte przez ten zespół, w szczególności odkrycie w okolicy ołtarza św. Krzyża pochówku kanonika Andrzeja Gąsiorowskiego (zm. 1767), którego grobu — ze względu na panujące regulacje — nie powinno być w tym miejscu.

Naszkicowano też cztery możliwe scenariusze przebiegu poszukiwań grobu Kopernika w katedrze fromborskiej:

• jednoznaczne odkrycie przy ołtarzu św. Krzyża;
• poszukiwanie pochówków krewnych Mikołaja Kopernika w celu przeprowadzenia testu porównawczego DNA;
• definitywne niepowodzenie w odnalezieniu grobu Kopernika w okolicy ołtarza św. Krzyża
  i rezygnacja z przeprowadzania dalszych poszukiwań;
• hipoteza Górskiego [1973a]: krytyczna analiza zachowanych archiwaliów prowadzi do wniosku, iż otwartą pozostaje kwestia ołtarza, którym opiekował się Kopernik i zarazem kwestia miejsca, przy którym spoczywają jego doczesne szczątki; mógł to być ołtarz, którym opiekował się albo Hieronim Waldau, albo Mikołaj Krapitz, ale także ołtarz, którym opiekował się Jan Zanau; w świetle tej hipotezy, gdyby grobu Kopernika faktycznie nie było w okolicy ołtarza św. Krzyża, należałoby go poszukiwać w innych częściach katedry fromborskiej, przy ołtarzach albo kanonika Hieronima Waldaua albo kanonika Mikołaja Krapitza; gdyby i te poszukiwania nie przyniosły oczekiwanego rezultatu, należałoby go poszukiwać w grobie lub okolicach grobu ... jego krewnego biskupa Łukasza Watzenrode, pochowanego w katedrze 2 kwietnia 1512 roku (ostatnia możliwość jest czysto teoretyczną spekulacją, nie mająca żadnego oparcia źródłowego).

Niezależnie od tego, który scenariusz okazałby się ostatecznie prawdziwy — pierwszy, drugi czy różne warianty czwartego —, by móc znaleźć grób Kopernika w sposób nie podlegający naukowej wątpliwości, należałoby również znaleźć grób biskupa Watzenrodego (co umożliwiłoby przeprowadzenie testu DNA pokrewieństwa).

Jeśli nie zachowały się jakieś bezpośrednie materialne dowody istnienia pochówku Kopernika w rodzaju natrumiennego epitafium, odnalezienie pochówku Kopernika jest możliwe do zrealizowania przy zastosowaniu obecnych metod i technik pomiarowych (w szczególności zastosowania metody Gierasimowa i analizy DNA) i spełnieniu minimalnego założenia, iż dotrwały do naszych czasów nieuszkodzona twarzoczaszka Kopernika i twarzo-czaszka bp. Watzenrodego (co umożliwiłoby: dokonanie analizy porównawczej DNA a także rekonstrukcję wyglądu twarzy tych postaci i porównanie ich z wierzytelnymi portretami tych postaci).

Nie wiemy dotąd, gdzie znajduje się grób jednej z kluczowych postaci kultury nowożytnej Europy, osoby tak często przywoływanej w godłach wielu instytucji tak polskich, jak i nie-mieckich. W tym kontekście nie dziwi więc fakt, iż poszukiwania pochówku Mikołaja Kopernika przyciągają dużą uwagę zarówno szerokich gremiów społecznych (w skali regionalno-krajowej czy międzynarodowej), jak i wąskiej grupy kopernikologów (badaczy życia i działalności Mikołaja Kopernika oraz genezy, treści i recepcji jego poglądów). Dlatego wyrażamy w tym miejscu nadzieję, iż niedobór środków finansowych (dolegliwość często dotykająca ambitną działalność naukową w Polsce) nie zahamuje badań omawianej problematyki, szczególnie bardzo ważnych poszukiwań prowadzonych przez grupę Prof. Gąssowskiego.

Zobacz:
Poszukiwania grobu Kopernika. Refleksje advocati diaboli. Cz. 2.

Warto tu dodać, iż autor tych artykułów jest jedyną w Polsce osobą, która posiada tytuł doktora i doktora habilitowanego z tematyki badań kopernikowskich. Ponadto, jest on też faktycznym współautorem i jednym z sygnatariuszy (w imieniu Polskiej Akademii Umieję-tności) tzw. Deklaracji Fromborskiej, zachęcającej do dalszych badań i kompetentnej popularyzacji osiągnięć Mikołaja Kopernika.