Celem wykładu jest zaznajomienie słuchacza z przebiegiem recepcji teorii względności Alberta Einsteina w Polsce oraz ukazanie tła historycznego tego procesu. Szczególny nacisk zostanie położony na filozoficzne podłoże tejże recepcji - zagadnienie to bowiem nie doczekało się na razie całościowego opracowania. Wykład w dużej części oparty jest na analizie materiałów źródłowych.

Ogólny plan wykładu


I. Tło historyczne powstania szczególnej teorii względności (STW)

    1. Fizyka na przełomie XIX i XX wieku [zobacz prezentację Power Point]
    2. Problem eteru - szkic [zobacz]
    3. Rok 1905 - Annus mirabilis Alberta Einsteina

II. Wczesna faza recepcji STW w Polsce

III. Tło historyczne powstania ogólnej teorii względności (OTW)

IV. Wzrost zainteresowania teorią względności w Polsce (1920-1939)



Materiały źródłowe


A.A. Michelson, E.W. Morley (1887), "On the Relative Motion of the Earth and the Luminiferous Ether", American Journal of Science 34 (203), s. 333–345, [zobacz];
A. Einstein (1905a), "Elektrodynamik bewegter Körper" (O elektrodynamice ciał w ruchu), Annalen der Physik (ser. 4), 17, 891–921 [zobacz];
A. Einstein (1905b), "Ist die Trägheit eines Körpers von seinem Energieinhalt abhängig?" (Czy bezwladność ciała zależy od zawartej w nim energii?), Annalen der Physik (ser. 4), 18, 639–641 [zobacz];

Inne materiały i opracowania


A. Einstein, "5 prac, które zmieniły oblicze fizyki", Wyd. UW, Warszawa 2005;
A.K. Wróblewski „Historia fizyki”, WN PWN 2007;
A.K. Wróblewski, „Einstein i fizyka 100 lat temu”, Postępy Fizyki, 57 (2006), s. 148-156 [zobacz];
A.K. Wróblewski, „Fizyka około roku 1900” [zobacz];
Ł.A. Turski, „Annus mirabilis 1905: wtedy i dziś”, Postępy Fizyki, 56 (2005), s. 269-275 [zobacz];
A. Krasiński, „Jak powstawała teoria względności?”, Postępy Fizyki, 54 (2003), s. 95-106 [zobacz];
S.L. Bażański, „Powstawanie i wczesny odbiór szczególnej teorii względności”, Postępy Fizyki, 56 (2005), s. 253-261; 262-268 [zobacz cz. 1], [zobacz cz. 2];

Multimedialne wykłady na ATVN (potrzebna wtyczka RealPlayer)


A.K. Wróblewski, "Einstein i fizyka 100 lat temu cz. 1",[odtwarzaj];
A.K. Wróblewski, "Einstein i fizyka 100 lat temu cz. 2",[odtwarzaj];
S. Rohoziński, A. Trautman, "Powstawanie i wczesny odbiór szczególnej teorii względności cz. 1", [odtwarzaj];
S. Bażański, S. Rohoziński, "Powstawanie i wczesny odbiór szczególnej teorii względności cz. 2", [odtwarzaj];
Ł. Turski, "Cztery wymiary: Poincare, Picasso, Einstein, Minkowski cz. 1" [odtwarzaj];
Ł. Turski, "Cztery wymiary: Poincare, Picasso, Einstein, Minkowski cz. 2" [odtwarzaj];
T.Dietl, M. Heller, "Einstein, Wszechświat i my cz. 1", [odtwarzaj];
T.Dietl, M. Heller, "Einstein, Wszechświat i my cz. 2", [odtwarzaj];
W. Chmielowiec, "Czy da się zastosować Teorię Względności do celów praktycznych?", [odtwarzaj];

Multimedialne ilustracje (potrzebna wtyczka Flash)


Eksperment Michelsona-Morleya (po angielsku), [zobacz];

Artykuły popularne


Jerzy Kowalski-Glikman, "Wszystko jest względne" [zobacz];