W internetowych zasobach znajduje się ogromna liczba baz danych, wiele
witryn i serwisów oferuje dostęp do własnych baz danych. Stanowią one pojedyncze
źródła informacji ograniczone tematycznie Najbardziej znanym jest Medline, który
zadomowił się tak dalece na internetowych stronach, iż prawie każdy serwis medyczny i
farmaceutyczny zawiera prowadzący do niego odnośnik. Jednak Internet daje także
możliwość dostępu do systemów baz danych. Dzięki nim możliwe jest przeszukiwanie
online wielu baz jednocześnie.
Wiele z tych systemów to serwisy internetowe firm, które dostarczają
swoje produkty na płytach CD-ROM. Internet pozwolił im na dotarcie do większej liczby
użytkowników na całym świecie, którzy uzyskali tym samym możliwość szybkiego i
łatwego dostępu do potrzebnej informacji. Użytkownikami tymi są specjaliści i
naukowcy z różnych dziedzin wiedzy, a więc także i farmaceuci, dla których
przygotowano specjalistyczne bazy.
Dostęp do nich następuje z poziomu WWW lub poprzez Telnet. Prawie
każdy z serwisów daje możliwość bezpłatnego demonstracyjnego przeszukiwania
wybranych bądź okrojonych produktów lub tak jak, SilverPlatter oferuje bazy danych do
użytkowania na określony przez siebie okres (np.miesiąc). Jeśli potencjalny
użytkownik zdecyduje się na pełny płatny dostęp, to otrzymuje swoją nazwę
identyfikacyjną i hasło, z którego może natychmiast skorzystać. Po połączeniu się
ze stroną serwisu i wpisaniu danych użytkownika (login ID lub username, password)
następuje zalogowanie do systemu i ukazuje się strona z wyszukiwarką, w której
specjalnie do tego celu umieszczone pole należy wpisać dane, według których następuje
przeszukiwanie. Może ono dotyczyć dowolnie wybranych baz: bibliograficznych,
dotyczących reakcji chemicznych (np. CASREACT, CHEMREACT), wzorów i nazw chemicznych,
czy zawierających dane o badaniach prowadzonych np. nad nowymi lekami przez firmy
farmaceutyczne, rejestracjach nowych środków. Zakres dostępnej w ten sposób informacji
jest ogromny i nie sposób wymienić wszystkich jej tematów. Także od użytkownika
zależy jaką liczbę baz będzie przeszukiwał. Gdy rezultat przeszukiwania np. w
przypadku bazy bibliograficznej obejmuje zbyt dużą liczbę abstraktów możliwe jest
uściślenie wyników po podaniu dodatkowych danych zawężających pole przeszukiwania.
Również w przypadku abstraktów niektóre systemy pozwalają na natychmiastowe
zamówienie pełnego artykułu lub zawierają odsyłacz do witryny wydawniczej, za
pośrednictwem której to następuje.
poprzedni rozdział następny rozdział
Serwis umożliwiający obejrzenie trójwymiarowych modeli biocząsteczek: białek, enzymów, kwasów nukleinowych, węglowodanów. Wizualizacja jest oparta na technikach analitycznych: krystalografii z użyciem promieni rentgenowskich i magnetycznym rezonansie jądrowym przeprowadzanym w roztworze oraz na modelowaniu teoretycznym. Przeszukiwanie respositorium może odbywać się na dwa sposoby: jako SearchLite bądź SearchField.
Pierwszy z nich umożliwia odnalezienie modelu po podaniu słów kluczowych np. : rodzaju enzymu, użytej techniki analitycznej, autora struktury lub specjalnych numerów identyfikacyjnych.
Opcja Complex Queries pozwala jak sama nazwa wskazuje na kompleksowe przeszukiwanie z wykorzystaniem operatorów boleanowskich: and, or, not.
Metoda SearchField polega na używaniu z góry zdefiniowanych specjalnych pól min. takich jak:
Są to serwisy internetowe udostępniające bazy produkowane przez CAS - Chemical Abstracts Service i inne bazy. STN International oferuje poprzez Telnet około 200 produktów, STNEasy z poziomu WWW - 50 baz.
Tabela 1.Przykładowe bazy danych dostępne przez STN
poprzedni rozdział następny rozdział
Oferuje dostęp do ponad 200 baz pogrupowanych w działy tematyczne m.in.
Medical Collection |
kolekcja medycznych baz danych, a także produktów zawierających informację o lekach (np. Drug Information Fulltext, SEDBASE - Meyler's Side Effects of Drugs Database |
Life Science Collection | bazy z informacją z dziedziny nauk biologicznych |
Health & Safety Collection |
m.in. bazy zawierające dane toksykologiczne |
Food & Agriculture Collection | kolekcja baz z informacjami na temat żywności (m.in. dodatki do żywności) |
poprzedni rozdział następny rozdział
Bazy danych interesujące farmaceutów najlepiej przeszukiwać w
systemie DataStarWeb, stanowiącym uzupełnienie systemu DialogWeb - dodatkowo zawiera
bowiem bazy z zakresu medycyny i farmacji. Są one również podzielone na kategorie
tematyczne, np.:
-Pharmaceuticals - zbiór baz o tematyce: przemysł farmaceutyczny,
firmy farmaceutyczne, nowe leki, patenty i legislacja leków
-Chemical - przemysł chemiczny, firmy chemiczne, biotechnologia,
toksykologia
-Medicine - zakres tematyczny częściowo pokrywa się z powyższymi
działami, dodatkowo piśmiennictwo medyczne, badania medyczne
-adres: http://products.dialog.com/products/datastarweb/
Serwis internetowy udostępniający bazy tworzone przez Cambridge Scientific Abstracts. Przydatne bazy z zakresu medycyny, farmacji i nauk pokrewnych zgrupowane są pod hasłem Medical & Biological Sciences:
Medical
Sciences -General |
(obejmuje MEDLINE, bazę abstraktów BIOLOGICAL SCIENCES z zakresu nauk biomedycznych) | |
Medical Sciences -Specialities |
(głównie podzbiory bazy EMBASE dotyczące różnych chorób) | |
General Biology | (BIOLOGICAL SCIENCES i BIOLOGY DIGEST) | |
Biochemistry | (m.in. baza z abstraktami dotyczącymi badań nad rolą Ca w procesach ustrojowych - CALCIUM AND CALCIFIED TISSUE) | |
Biotechnology and Bioegineering | (m.in. bazy BIOTECHNOLOGY & BIOENGINEERING, BIOEGINEERING ABSTRACTS, EMAJ: BIOPHYSICS, BIOENGINEERING AND MEDICAL INSTRUMENTATION, MEDICAL & PHARMACEUTICAL BIOTECHNOLOGY ABSTRACTS) | |
Genetics |
(bazy dotyczące ogólnych zagadnień genetyki - GENETICS ABSTRACTS, EMAJ: HUMAN GENETICS, sekwencjonowania DNA - HUMAN GENOME ABSTRACTS) | |
Microbiology | (BIOLOGY ABSTRACTS, ALGOLOGY, MYCOLOGY AND PROTOZOOLOGY ABSTRACTS, BACTERIOLOGY ABSTRACTS, IMMUNOLOGY ABSTRACTS i inne) | |
Neurosciences | ( m.in. baza z informacjami o badaniach nad chemoreceptorami) | |
Pharmacology and Toxicology | (bazy z informacją toksykologiczną - TOXLINE, TOXICOLOGY ABSTRACTS) |
poprzedni rozdział następny rozdział
Serwis umożliwiający przeszukiwanie 15 baz danych w( tym także Medline'a) największej amerykańskiej biblioteki medycznej (U.S. National Library Of Medicine-NLM) .
Są to następujące bazy:
AIDSDRUGS | Aktualizowana co miesiąc. Spełnia rolę słownika substancji chemicznych i biologicznych badanych w kierunku potencjalnego wykorzystania w leczeniu AIDS. Zebrana informacja dotyczy: nazwy chemicznej substancji, nazw synonimowych, numeru CAS,własciwości fizykochemicznych aktywności farmakologicznej, działań niepożądanych, przeciwskazań. Dołączono również bibliografię artykułów na temat badanych substancji. |
AIDSLINE (AIDS information onLINE | Baza bibliograficzna, aktualizowana co tydzien. Podaje piśmiennictwo dotyczące badań nad AIDS w postaci ssu artykułów raportów rządowych, materiałów z konferencji, monografii, ksiązek, materiałów audiowizualnych |
AIDSTRIALS(AIDS clinical TRIALS) | Aktualizowana co 2 tygodnie, zawiera informacje o badaniach nad substancjami testowanymi w kierunku wykorzystania w leczeniu AIDS |
BIOETHICSLINE(BIOETHICS onLINE) | Baza bibliograficzna, aktualizowana co 2 miesiące.Dotyczy zagadnień związanych z etycznymi aspektami postępowania medycznego. Zawiera min. regulacje prawne związane z eutanazją, transplantologią, interwencją w genotypie, aborcją,kontrolą zachowań |
ChemID (CHEMical IDentification) | Aktualizowana co kwartał, pełni rolę słownika substancji chemicznych, zawiera dane takie jak numery identyfikacyjne (min. CAS), wzory chemiczne, nazwy zwyczajowe, nazwy handlowe. Podaje również odsyłacze prowadzące do innych rekordów dostępnych przez IGM i system TOXNET [ zob.Toksykologia ] |
DIRLINE (Directory of Information Resources onLINE) | Aktualizowana co kwartał, zawiera dane o źródłach informacji medycznej: organizacjach (w wiekszości na terenie USA, z uwzględnieniem organizacji międzynarodowych), agencjach rządowych, punktach informacyjnych, instytucjach badawczo-naukowych i charytatywnych. |
HealthSTAR (Health Services, Technology, Administration, and Research) | Baza bibliograficzna, aktualizowana co tydzień. Podaje piśmiennictwo omawiające kliniczne (skuteczność w leczeniu) i pozakliniczne (administrowanie i planowanie) aspekty systemu służby zdrowia |
HISTLINE (HISTory of medicine onLINE) | Również baza bibliograficzna z dokonywaną co tydzień aktualizacją. Zebrane piśmiennictwo dotyczy historii medycyny |
HSRProj (Health Services Research Projects in Progress) | Aktualizowana w odstępach kwartalnych. Jej rekordy zawierają opisy medycznych projektów badawczych z uwzględnieniem opisu poszczególnych badań, metodologii, informacjami o prowadzących je specjalistach, instytucjach i agencjach zlecających. |
MEDLINE | Jest to najbardziej znana, istniejąca od 1966 roku bibliograficzna baza medyczna. Aktualizowana co tydzień, zawiera ponad 11 milionów rekordów. Najnowsze informacje są udostępniane przy użyciu innej bazy NLM (zobacz SDILINE) |
OLDMEDLINE | Baza zawierająca rekordy MEDLINE'A pochodzące z okresu od 1958 do 1965 roku |
POPLINE (POPulation information onLINE) | Baza bibliograficzna, aktualizowana co miesiąc. Jej tematyka dotyczy szeroko potraktowanej strategii planowania rodziny, zagadnień związanych z populacją ludzką. |
PREMEDLINE | Baza zawierająca rekordy, które po ostatecznym zindeksowaniu uzupełniają następnie właściwą bazę MEDLINE |
SDILINE (Selective Dissemination of Information onLINE) | Baza nowych rekordów dodawanych do MEDLINE'a. Umożliwia przeszukiwanie najświeższych informacji. |
SPACELINE | Baza bibliograficzna , aktualizowana co tydzień. Powstaje przy współpracy NLM i NASA (National Aeronautics and Space Adminbistration) i zawiera dane zebrane podczas lotów kosmicznych |
TOXLINE (TOXicology information onLINE) | Baza bibliograficzna, aktualizowana co miesiąc. Podaje piśmiennictwo dotyczące tosykologicznych,farmakologicznych oraz biochemicznych właściwości substancji chemicznych i właściwych leków. |
Jest to pojedyncza baza danych dostępna także poprzez system Silver Platter lub z witryny Instytutu Informacji Naukowej (Institute for Scientific Information- ISI). Stanowi zbiór spisów treści i abstraktów (przesyłanych w trakcie przygotowywania nowych numerów czasopism) wraz z dodatkowymi informacjami na temat autorów zgromadzonego piśmiennictwa, co ułatwia dotarcie do autora i uzyskanie ewentualnej odbitki pracy. Dzięki połączeniu internetowemu i cotygodniowemu uaktualnianiu zawartości bazy możliwe jest dotarcie do artykułów jeszcze przed ukazaniem się ich w druku. Intresujące farmaceutów działy to : nauki biologiczne(m.in. biochemia, farmakologia, biologia komórki, immunologia, mikrobiologia, toksykologia), medycyna kliniczna, fizyka, chemia i nauki o Ziemi.
-adres:http://connect.isihost.compoprzedni rozdział następny rozdział
Informacja, którą uzyskuje się drogą internetową pochodzi w wielu wypadkach ze specjalistycznych czasopism. Są to artykuły, abstrakty, do których można dotrzeć bezpośrednio poprzez elektroniczne wersje źródeł tzw. electronic journals. Podobnie, jak w przypadku baz danych, pojedyncze czasopisma znajdują się rozrzucone na wielu internetowych stronach. Aby do nich dotrzeć potrzebna jest znajomość adresu jednego konkretnego źródła. Ułatwienie w tym zakresie stanowią serwisy wydawnicze, które umożliwiają dotarcie do dużej ilości czasopism pogrupowanych w kategorie
tematyczne, z których można następnie wybrać odpowiedni dział. Serwisy umożliwiają
przeszukiwanie spisów treści wybranych czasopism, a następnie przeglądanie
abstraktów. Opcje te są bezpłatne, podobnie jak oferowana przez serwisy usługa
przesyłania pocztą spisów zawartości najnowszych numerów czasopism (np. usługa
Contents Direct wydawnictwa Elsevier Science, czy Table of Contents E-mailing Service z
Oxford Journals). Często również udostępnione są pojedyncze numery poszczególnych
czasopism - Sample Copy.
Przeszukiwanie abstraktów i spisów treści następuje dzięki
wyszukiwarkom, poprzez wpisanie słów kluczowych, bądź danych typu nazwisko autora,
tytułu artykułu. Rezultat w postaci listy odnośników, oprócz otrzymania abstraktów
umożliwia również dotarcie do pełnego artykułu pod warunkiem posiadania praw
dostępu. Można je uzyskać jeśli macierzysta biblioteka ma odpowiednie uprawnienia lub
po indywidualnym zarejestrowaniu.
Internet umożliwia również przesyłanie publikacji przez autorów
drogą poczty elektronicznej (do tekstu mogą być dołączone wykresy, tabele).
poprzedni rozdział następny rozdział
Udostępnia m.in. czasopisma wydawnictwa Taylor & Francis.
Umożliwia przeszukiwanie swojej biblioteki poprzez:
-wydawcę czasopism
-zakres tematyczny np. nauki biomedyczne - Life sciences
-alfabetycznie
-adres: http://www.catchword.co.uk
poprzedni rozdział następny rozdział
Udostępnia przede wszystkim czasopisma wydawane przez Academic Press
-adres: http://www.idealibrary.com lub http://www.europe.idealibrary.com/Umożliwia dotarcie do konkretnego czasopisma poprzez wyszukiwarkę Journal Finder, przeszukiwanie tematyczne abstraktów. Użyteczną opcją jest możliwośc utworzenia własnej strony użytkownika ze stałym, na bieżąco aktualizowanym dostępem do wybranych czasopism, artykułów gromadzonych według specjalnych kryteriów wyszukiwania.
-adres: http://www3.interscience.wiley.com/poprzedni rozdział następny rozdział
Wydawnictwo to ma swój własny serwis internetowy Science Direct, poprzez który udostępnia ono czasopisma w wersji on-line.
-adres: http://www.elsevier.nl/Serwis udostępniający elektroniczne wersje czasopism różnych
wydawnictw m. in. Springer - Verlag, Elsevier Science, Taylor & Francis, John Wiley & Sons, Wiliams & Wilkins Co, Blackwell Science Ltd., Lippincot - Raven Publishers, Swets & Zeitlinger Publishers, Adis International (niektóre ze źródeł w formie bezpłatnej usługi dla subskrybentów tradycyjnej wersji)
-adres: http://www.swetsnet.nl/main.html
poprzedni rozdział następny rozdział
Udostępnia bezpłatnie spisy treści własnych czasopism drogą:
-e-mail: mailto:svjps@springer.de
-ftp: ftp://ftp.springer.de
-gopher: gopher://gopher.springer.de
-www: http://www.springer.de
Drogą poczty elektronicznej uzyskać można również abstrakty
(Biblioabstracts) wszystkich publikacji.
Na polskich stronach internetowych nie odnaleziono podobnych systemów
baz danych czy serwisów czasopism, istnieją jedynie witryny pojedynczych wydawnictw np. PZWL, Medyk, MediMedia International, które umożliwiają przejrzenie ofert wraz z opisem poszczególnych publikacji i ich zamówienie.
-przykładowy adres: http://www.pzwl.pl/