Bazy danych i serwisy wydawnicze

Przykłady serwisów baz danych
STN International i STNEasy, SilverPlatter Databases, Dialog Corporation, The Internet Database Service, The Internet Grateful Med, Current Contents
Serwisy czasopism
Przykłady serwisów wydawniczych udostępniających czasopisma z zakresu farmacji
CatchWord, Ideal, Wiley Interscience, Elsevier Science, Swetsnet, Springer-Verlag, Oxford Journals

W internetowych zasobach znajduje się ogromna liczba baz danych, wiele witryn i serwisów oferuje dostęp do własnych baz danych. Stanowią one pojedyncze źródła informacji ograniczone tematycznie Najbardziej znanym jest Medline, który zadomowił się tak dalece na internetowych stronach, iż prawie każdy serwis medyczny i farmaceutyczny zawiera prowadzący do niego odnośnik. Jednak Internet daje także możliwość dostępu do systemów baz danych. Dzięki nim możliwe jest przeszukiwanie online wielu baz jednocześnie.
Wiele z tych systemów to serwisy internetowe firm, które dostarczają swoje produkty na płytach CD-ROM. Internet pozwolił im na dotarcie do większej liczby użytkowników na całym świecie, którzy uzyskali tym samym możliwość szybkiego i łatwego dostępu do potrzebnej informacji. Użytkownikami tymi są specjaliści i naukowcy z różnych dziedzin wiedzy, a więc także i farmaceuci, dla których przygotowano specjalistyczne bazy.
Dostęp do nich następuje z poziomu WWW lub poprzez Telnet. Prawie każdy z serwisów daje możliwość bezpłatnego demonstracyjnego przeszukiwania wybranych bądź okrojonych produktów lub tak jak, SilverPlatter oferuje bazy danych do użytkowania na określony przez siebie okres (np.miesiąc). Jeśli potencjalny użytkownik zdecyduje się na pełny płatny dostęp, to otrzymuje swoją nazwę identyfikacyjną i hasło, z którego może natychmiast skorzystać. Po połączeniu się ze stroną serwisu i wpisaniu danych użytkownika (login ID lub username, password) następuje zalogowanie do systemu i ukazuje się strona z wyszukiwarką, w której specjalnie do tego celu umieszczone pole należy wpisać dane, według których następuje przeszukiwanie. Może ono dotyczyć dowolnie wybranych baz: bibliograficznych, dotyczących reakcji chemicznych (np. CASREACT, CHEMREACT), wzorów i nazw chemicznych, czy zawierających dane o badaniach prowadzonych np. nad nowymi lekami przez firmy farmaceutyczne, rejestracjach nowych środków. Zakres dostępnej w ten sposób informacji jest ogromny i nie sposób wymienić wszystkich jej tematów. Także od użytkownika zależy jaką liczbę baz będzie przeszukiwał. Gdy rezultat przeszukiwania np. w przypadku bazy bibliograficznej obejmuje zbyt dużą liczbę abstraktów możliwe jest uściślenie wyników po podaniu dodatkowych danych zawężających pole przeszukiwania. Również w przypadku abstraktów niektóre systemy pozwalają na natychmiastowe zamówienie pełnego artykułu lub zawierają odsyłacz do witryny wydawniczej, za pośrednictwem której to następuje.

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

Protein Data Bank

Serwis umożliwiający obejrzenie trójwymiarowych modeli biocząsteczek: białek, enzymów, kwasów nukleinowych, węglowodanów. Wizualizacja jest oparta na technikach analitycznych: krystalografii z użyciem promieni rentgenowskich i magnetycznym rezonansie jądrowym przeprowadzanym w roztworze oraz na modelowaniu teoretycznym. Przeszukiwanie respositorium może odbywać się na dwa sposoby: jako SearchLite bądź SearchField.
Pierwszy z nich umożliwia odnalezienie modelu po podaniu słów kluczowych np. : rodzaju enzymu, użytej techniki analitycznej, autora struktury lub specjalnych numerów identyfikacyjnych. Opcja Complex Queries pozwala jak sama nazwa wskazuje na kompleksowe przeszukiwanie z wykorzystaniem operatorów boleanowskich: and, or, not.
Metoda SearchField polega na używaniu z góry zdefiniowanych specjalnych pól min. takich jak:

-pole numeru identyfikacyjnego PDB
-pole daty umieszczenia modelu w bazie
-pola danych artykułu, z którego pochodzi informacja o związku (w tym oddzielne pole dla danych autorów)
-pola zaznaczenia struktur, które mają wchodzić w skład cząsteczki
-pole E.C (Enzyme commission) number i określenia nazwy klasy enzymów
-pole liczby i długości łańcuchów
-pole wymiarów cząsteczek (unit cell dimensions
-pole grup prostetycznych i ligandów
-pole biologicznego źródła pochodzenia cząsteczki
Różnorodość dotyczy także wizualizacji cząsteczki. Aby móc obejrzeć znalezioną cząsteczkę na ekranie komputera konieczne jest obecność wtyczek do przeglądarek (plug-ins)takich jak: Chime, Cosmo-Player lub samodzielnych programów takich jak RasMol. W dziale pomocy witryny PDB znajdują się odsyłacze do stron, z których można ściągnąć te aplikacje na własny komputer.
Opcja View Structure pozwala na obejrzenie modeli cząsteczek w postaci plików VRML (Program Cosmo Player)bądź plików PDB przy użyciu Chime (opcja First Glance i Protein Explorer). Obraz cząsteczki udostępniony poprzez opcję Protein Explorer widoczny jest na rys

Rys.
Obraz cząsteczki hemoglobiny (wizualizacja przy pomocy plug-in Chime)

Dodatkowo udostępniona jest usługa zmiany ustawień w obrazie cząsteczki, np. uwidocznienie grup prostetycznych, ligandów, zmiana modelu (kształt) lub kolorów poszczególnych wiązań. Natomiast odsyłacz Other Sources daje możliwość uzyskanie dodatkowych informacji (np.zapis genów kodujących sekwencję zwiazku) z innych źródeł. Pogrupowano je w specjalnej tabeli razem z odsyłaczami i krótkim opisem

-adres:http://www.rcsb.org/pdb

Przykłady serwisów baz danych

STN International i STNEasy

Są to serwisy internetowe udostępniające bazy produkowane przez CAS - Chemical Abstracts Service i inne bazy. STN International oferuje poprzez Telnet około 200 produktów, STNEasy z poziomu WWW - 50 baz.

Tabela 1.Przykładowe bazy danych dostępne przez STN

Nazwa bazy Krótki opis
ADISALERT Baza bibliograficzna zawierająca abstrakty z ponad 2 300 tys. międzynarodowych czasopism na temat leków, terapii lekami, ubocznych efektów ich stosowania, farmakoekonomiki.
ADISINSIGHT Zawiera pełne teksty raportów na temat leków, będących na różnych etapach badań.
ANABSTR
(Analytical Abstracts)
Baza bibliograficzna obejmująca piśmiennictwo z całego świata na temat chemii analitycznej.
BEILSTEIN, GMELIN, REGISTRY, HODOC Bazy zawierające dane chemiczne-wzory strukturalne (BEILSTEIN - dla związków organicznych, GMELIN dla związków nieorganicznych, REGISTRY - 11,5 miliona substancji chemicznych z obu grup), właściwości fizykochemiczne, dane z różnego rodzaju widm (HODOC)
BIOSIS, LIFESCI (Life Science Collection) Baza bibliograficzna obejmująca abstrakty i dane bibliograficzne z zakresu nauk biologicznych i biomedycznych.
CA (Chemical Abstracts), CAplus Bazy zawierające abstrakty z czasopism, książek, patentów, raportów, materiałów z konferencji z dziedziny chemii, biochemii i nauk pokrewnych (informacje w CAplus dotyczą tylko nauk chemicznych)
CASREACT, CHEMINFORMRX, CHEMREACT Bazy danych oreakcjach chemicznych.
CHEMLIST, CHEMSAFE, CSNB (Chemical Safety News Base), HSDB (Hazardous Substances Data Bank), bazy MSDS (Material Safety Data Sheets), TOXLINE, NIOSHTIC (baza opracowana przez National Institute for Occupational Safety), RTECS (Registry of Toxic Effects of Chemical Substances) Bazy te zawierają różnorodne informacje o działaniach toksycznych, warunkach bezpiecznego stosowania substancji chemicznych.
CJCAS, CJELSEVIER, CJRSC, CJVCH, CJWILEY (Chemical Journals nazwa wydawcy) Bazy danych zawierające pełne teksty dokumentów publikowane w czasopismach chemicznych.
CONFSCI (Conference Papers Index), EVENTLINE, MEDICONF Zawierają informacje o konferencjach, sympozjach, spotkaniach (również tych, które mają się odbyć) 
DGENE (Derwent Geneseq), GENBANK Dane o sekwencjach kwasów nukleinowych i łańcuchów peptydowych.
DRUGB, DRUGLAUNCH, DRUGMONOG, DRUGNL, DRUGV, DRUGUPDATES, PHAR, USAN Bazy danych z informacją o lekach, także o nowo wprowadzanych lekach (DRUGNL, DRUGUPDATES, PHAR), terapii lekami, syntezie (DRUGB, DRUGV) 
EMBASE, MEDLINE Bazy danych stanowiące olbrzymi zbiór źródeł bibliograficznych z zakresu nauk biomedycznych.

 

IPA Baza bibliograficzna obejmująca swym zakresem światowe piśmiennictwo z dziedziny farmacji. 
FROSTI (Foodline (r): Food Scienceand Technology), FOREGE (Foodline(r): Current Food Legislation), FSTA (Food Science and Technology Abstracts) Bazy danych zawierające dane z dziedziny bromatologii.
IFICDB, IFIPAT, IFIREF, IFIUDB, INPADOC, INPAMONITOR, PATDD, WPIDS Bazy z informacjami patentowymi leków.

 

INFOR (Information on Research),INVESTTEXT Informacja o instytucjach badawczych i ich projektach.
IANAF Dane z dziedziny termodynamiki i termochemii.
MRCK (The Merck Index Online) Wersja online publikacji o tym samym tytule.
NAPRALERT Informacja o substancjach poch. naturalnego (aktywność biologiczna, zastosowania)
PHIC (Pharmaceutical & Healthcare Industry News Current), PNI (Pharmaceutical News Index) Informacje o przemyśle farmaceutycznym.

Bazy te mogą być również dostępne poprzez inne systemy.

-adres strony głównej STN International i STNEasy: http://www.cas.org/stn.html
-adres STNEasy:
http://stneasy.cas.org/

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

SilverPlatter Databases

Oferuje dostęp do ponad 200 baz pogrupowanych w działy tematyczne m.in.

Medical Collection

kolekcja medycznych baz danych, a także produktów zawierających informację o lekach (np. Drug Information Fulltext, SEDBASE - Meyler's Side Effects of Drugs Database
Life Science Collection bazy z informacją z dziedziny nauk biologicznych

Health & Safety Collection

m.in. bazy zawierające dane toksykologiczne
Food & Agriculture Collection kolekcja baz z informacjami na temat żywności (m.in. dodatki do żywności)

-adres SilverPlatter: http://www.silverplatter.com/

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

Dialog Corporation

Bazy danych interesujące farmaceutów najlepiej przeszukiwać w systemie DataStarWeb, stanowiącym uzupełnienie systemu DialogWeb - dodatkowo zawiera bowiem bazy z zakresu medycyny i farmacji. Są one również podzielone na kategorie tematyczne, np.:
-Pharmaceuticals - zbiór baz o tematyce: przemysł farmaceutyczny, firmy farmaceutyczne, nowe leki, patenty i legislacja leków
-Chemical - przemysł chemiczny, firmy chemiczne, biotechnologia, toksykologia
-Medicine - zakres tematyczny częściowo pokrywa się z powyższymi działami, dodatkowo piśmiennictwo medyczne, badania medyczne

-adres: http://products.dialog.com/products/datastarweb/

The Internet Database Service - IDS

Serwis internetowy udostępniający bazy tworzone przez Cambridge Scientific Abstracts. Przydatne bazy z zakresu medycyny, farmacji i nauk pokrewnych zgrupowane są pod hasłem Medical & Biological Sciences:

Medical Sciences
-General
(obejmuje MEDLINE, bazę abstraktów BIOLOGICAL SCIENCES z zakresu nauk biomedycznych)
Medical Sciences
-Specialities
(głównie podzbiory bazy EMBASE dotyczące różnych chorób)
General Biology (BIOLOGICAL SCIENCES i BIOLOGY DIGEST)
Biochemistry (m.in. baza z abstraktami dotyczącymi badań nad rolą Ca w procesach ustrojowych - CALCIUM AND CALCIFIED TISSUE)
Biotechnology and Bioegineering (m.in. bazy BIOTECHNOLOGY & BIOENGINEERING, BIOEGINEERING ABSTRACTS, EMAJ: BIOPHYSICS, BIOENGINEERING AND MEDICAL INSTRUMENTATION, MEDICAL & PHARMACEUTICAL BIOTECHNOLOGY ABSTRACTS)

Genetics

(bazy dotyczące ogólnych zagadnień genetyki -  GENETICS ABSTRACTS, EMAJ: HUMAN GENETICS, sekwencjonowania DNA - HUMAN GENOME ABSTRACTS)
Microbiology (BIOLOGY ABSTRACTS, ALGOLOGY, MYCOLOGY AND PROTOZOOLOGY ABSTRACTS, BACTERIOLOGY ABSTRACTS, IMMUNOLOGY ABSTRACTS i inne)
Neurosciences ( m.in. baza z informacjami o badaniach nad chemoreceptorami)
Pharmacology and Toxicology (bazy z informacją toksykologiczną - TOXLINE, TOXICOLOGY ABSTRACTS)

-adres: http://www.csa.com/ijs-desc.html

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

The Internet Grateful Med

Serwis umożliwiający przeszukiwanie 15 baz danych w( tym także Medline'a) największej amerykańskiej biblioteki medycznej (U.S. National Library Of Medicine-NLM) . Są to następujące bazy:

AIDSDRUGS Aktualizowana co miesiąc. Spełnia rolę słownika substancji chemicznych i biologicznych badanych w kierunku potencjalnego wykorzystania w leczeniu AIDS. Zebrana informacja dotyczy: nazwy chemicznej substancji, nazw synonimowych, numeru CAS,własciwości fizykochemicznych aktywności farmakologicznej, działań niepożądanych, przeciwskazań. Dołączono również bibliografię artykułów na temat badanych substancji.
AIDSLINE (AIDS information onLINE Baza bibliograficzna, aktualizowana co tydzien. Podaje piśmiennictwo dotyczące badań nad AIDS w postaci ssu artykułów raportów rządowych, materiałów z konferencji, monografii, ksiązek, materiałów audiowizualnych
AIDSTRIALS(AIDS clinical TRIALS) Aktualizowana co 2 tygodnie, zawiera informacje o badaniach nad substancjami testowanymi w kierunku wykorzystania w leczeniu AIDS
BIOETHICSLINE(BIOETHICS onLINE) Baza bibliograficzna, aktualizowana co 2 miesiące.Dotyczy zagadnień związanych z etycznymi aspektami postępowania medycznego. Zawiera min. regulacje prawne związane z eutanazją, transplantologią, interwencją w genotypie, aborcją,kontrolą zachowań
ChemID (CHEMical IDentification) Aktualizowana co kwartał, pełni rolę słownika substancji chemicznych, zawiera dane takie jak numery identyfikacyjne (min. CAS), wzory chemiczne, nazwy zwyczajowe, nazwy handlowe. Podaje również odsyłacze prowadzące do innych rekordów dostępnych przez IGM i system TOXNET [ zob.Toksykologia ]
DIRLINE (Directory of Information Resources onLINE) Aktualizowana co kwartał, zawiera dane o źródłach informacji medycznej: organizacjach (w wiekszości na terenie USA, z uwzględnieniem organizacji międzynarodowych), agencjach rządowych, punktach informacyjnych, instytucjach badawczo-naukowych i charytatywnych.
HealthSTAR (Health Services, Technology, Administration, and Research) Baza bibliograficzna, aktualizowana co tydzień. Podaje piśmiennictwo omawiające kliniczne (skuteczność w leczeniu) i pozakliniczne (administrowanie i planowanie) aspekty systemu służby zdrowia
HISTLINE (HISTory of medicine onLINE) Również baza bibliograficzna z dokonywaną co tydzień aktualizacją. Zebrane piśmiennictwo dotyczy historii medycyny
HSRProj (Health Services Research Projects in Progress) Aktualizowana w odstępach kwartalnych. Jej rekordy zawierają opisy medycznych projektów badawczych z uwzględnieniem opisu poszczególnych badań, metodologii, informacjami o prowadzących je specjalistach, instytucjach i agencjach zlecających.
MEDLINE Jest to najbardziej znana, istniejąca od 1966 roku bibliograficzna baza medyczna. Aktualizowana co tydzień, zawiera ponad 11 milionów rekordów. Najnowsze informacje są udostępniane przy użyciu innej bazy NLM (zobacz SDILINE)
OLDMEDLINE Baza zawierająca rekordy MEDLINE'A pochodzące z okresu od 1958 do 1965 roku
POPLINE (POPulation information onLINE) Baza bibliograficzna, aktualizowana co miesiąc. Jej tematyka dotyczy szeroko potraktowanej strategii planowania rodziny, zagadnień związanych z populacją ludzką.
PREMEDLINE Baza zawierająca rekordy, które po ostatecznym zindeksowaniu uzupełniają następnie właściwą bazę MEDLINE
SDILINE (Selective Dissemination of Information onLINE) Baza nowych rekordów dodawanych do MEDLINE'a. Umożliwia przeszukiwanie najświeższych informacji.
SPACELINE Baza bibliograficzna , aktualizowana co tydzień. Powstaje przy współpracy NLM i NASA (National Aeronautics and Space Adminbistration) i zawiera dane zebrane podczas lotów kosmicznych
TOXLINE (TOXicology information onLINE) Baza bibliograficzna, aktualizowana co miesiąc. Podaje piśmiennictwo dotyczące tosykologicznych,farmakologicznych oraz biochemicznych właściwości substancji chemicznych i właściwych leków.

W momencie opracowywania tych informacji (lipec 2001) IGM stanowił podstawę przy przeszukiwania baz NLM. Jednak twórcy i realizatorzy serwisu planują jego zastąpienie usprawnionym systemem pod nazwą GATEWAY, pozwalającym obecnie na przeszukiwanie przede wszystkim MEDLINE'a. W odniesieniu do osób, które po raz pierwszy korzystają z tej najbardziej znanej bazy danych dobrym punktem wyjścia jest skorzystanie z Przewodnika do bazy Medline. Jego autorem jest dr J. Kosiaty - autor wielu artykułów omawiających różne aspekty wykorzystania Internetu przede wszystkim w medycynie. Przewodnik zawiera listę odsyłaczy z dostępem do bazy Medline.

-adres: http://www.bibl.amwaw.edu.pl/medline2/linki.htm
-adres IGM: http://igm.nlm.nih.gov

Current Contents

Jest to pojedyncza baza danych dostępna także poprzez system Silver Platter lub z witryny Instytutu Informacji Naukowej (Institute for Scientific Information- ISI). Stanowi zbiór spisów treści i abstraktów (przesyłanych w trakcie przygotowywania nowych numerów czasopism) wraz z dodatkowymi informacjami na temat autorów zgromadzonego piśmiennictwa, co ułatwia dotarcie do autora i uzyskanie ewentualnej odbitki pracy. Dzięki połączeniu internetowemu i cotygodniowemu uaktualnianiu zawartości bazy możliwe jest dotarcie do artykułów jeszcze przed ukazaniem się ich w druku. Intresujące farmaceutów działy to : nauki biologiczne(m.in. biochemia, farmakologia, biologia komórki, immunologia, mikrobiologia, toksykologia), medycyna kliniczna, fizyka, chemia i nauki o Ziemi.

-adres:http://connect.isihost.com

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

Serwisy czasopism

Informacja, którą uzyskuje się drogą internetową pochodzi w wielu wypadkach ze specjalistycznych czasopism. Są to artykuły, abstrakty, do których można dotrzeć bezpośrednio poprzez elektroniczne wersje źródeł tzw. electronic journals. Podobnie, jak w przypadku baz danych, pojedyncze czasopisma znajdują się rozrzucone na wielu internetowych stronach. Aby do nich dotrzeć potrzebna jest znajomość adresu jednego konkretnego źródła. Ułatwienie w tym zakresie stanowią serwisy wydawnicze, które umożliwiają dotarcie do dużej ilości czasopism pogrupowanych w kategorie tematyczne, z których można następnie wybrać odpowiedni dział. Serwisy umożliwiają przeszukiwanie spisów treści wybranych czasopism, a następnie przeglądanie abstraktów. Opcje te są bezpłatne, podobnie jak oferowana przez serwisy usługa przesyłania pocztą spisów zawartości najnowszych numerów czasopism (np. usługa Contents Direct wydawnictwa Elsevier Science, czy Table of Contents E-mailing Service z Oxford Journals). Często również udostępnione są pojedyncze numery poszczególnych czasopism - Sample Copy.
Przeszukiwanie abstraktów i spisów treści następuje dzięki wyszukiwarkom, poprzez wpisanie słów kluczowych, bądź danych typu nazwisko autora, tytułu artykułu. Rezultat w postaci listy odnośników, oprócz otrzymania abstraktów umożliwia również dotarcie do pełnego artykułu pod warunkiem posiadania praw dostępu. Można je uzyskać jeśli macierzysta biblioteka ma odpowiednie uprawnienia lub po indywidualnym zarejestrowaniu.
Internet umożliwia również przesyłanie publikacji przez autorów drogą poczty elektronicznej (do tekstu mogą być dołączone wykresy, tabele).

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

Przykłady serwisów wydawniczych udostępniających czasopisma z zakresu farmacji:

CatchWord

Udostępnia m.in. czasopisma wydawnictwa Taylor & Francis. Umożliwia przeszukiwanie swojej biblioteki poprzez:
-wydawcę czasopism
-zakres tematyczny np. nauki biomedyczne - Life sciences
-alfabetycznie
-adres: http://www.catchword.co.uk

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

IDEAL

Udostępnia przede wszystkim czasopisma wydawane przez Academic Press

-adres: http://www.idealibrary.com lub http://www.europe.idealibrary.com/

Wiley InterScience

Umożliwia dotarcie do konkretnego czasopisma poprzez wyszukiwarkę Journal Finder, przeszukiwanie tematyczne abstraktów. Użyteczną opcją jest możliwośc utworzenia własnej strony użytkownika ze stałym, na bieżąco aktualizowanym dostępem do wybranych czasopism, artykułów gromadzonych według specjalnych kryteriów wyszukiwania.

-adres: http://www3.interscience.wiley.com/

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

Elsevier Science

Wydawnictwo to ma swój własny serwis internetowy Science Direct, poprzez który udostępnia ono czasopisma w wersji on-line.

-adres: http://www.elsevier.nl/

Swetsnet

Serwis udostępniający elektroniczne wersje czasopism różnych wydawnictw m. in. Springer - Verlag, Elsevier Science, Taylor & Francis, John Wiley & Sons, Wiliams & Wilkins Co, Blackwell Science Ltd., Lippincot - Raven Publishers, Swets & Zeitlinger Publishers, Adis International (niektóre ze źródeł w formie bezpłatnej usługi dla subskrybentów tradycyjnej wersji)
-adres: http://www.swetsnet.nl/main.html

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział

Springer-Verlag

Udostępnia bezpłatnie spisy treści własnych czasopism drogą:
-e-mail:   mailto:svjps@springer.de
-ftp:       ftp://ftp.springer.de
-gopher:  gopher://gopher.springer.de
-www:     http://www.springer.de
Drogą poczty elektronicznej uzyskać można również abstrakty (Biblioabstracts) wszystkich publikacji.

Oxford Journals

-adres: http://www.oup.co.uk/Register

Na polskich stronach internetowych nie odnaleziono podobnych systemów baz danych czy serwisów czasopism, istnieją jedynie witryny pojedynczych wydawnictw np. PZWL, Medyk, MediMedia International, które umożliwiają przejrzenie ofert wraz z opisem poszczególnych publikacji i ich zamówienie.
-przykładowy adres: http://www.pzwl.pl/

poprzedni rozdział    Do góry    następny rozdział